Yunan Mitolojisi
Yunan mitolojisinde, evrenin yaratılışı kaos ile başlar. Kaos, ilk varoluş durumudur ve boşluk anlamına gelir. Kaos'tan dört temel varlık ortaya çıkar:
- Gaia (Toprak Ana): Yeryüzü tanrıçası.
- Tartarus: Yeraltı dünyasının derinlikleri.
- Eros: Aşk ve üreme tanrısı.
- Erebus ve Nyx: Karanlık ve gece.
Gaia, kendi kendine Uranus'u (Gökyüzü) ve Pontus'u (Deniz) yaratır. Gaia ve Uranus, Titanları, Kiklopları ve Hekatonkheirleri doğurur. Kronos, Titanlardan biri, babası Uranus'u devirir ve kardeşleriyle birlikte dünyayı yönetmeye başlar. Kronos'un oğlu Zeus, Titanlar Savaşı'nda (Titanomachia) Kronos'u yenerek Olimpos'un baş tanrısı olur ve dünyayı yeniden düzenler.
Babil Mitolojisi
Babil mitolojisinde, yaratılış hikayesi "Enuma Eliş" destanında anlatılır. Başlangıçta, tatlı su tanrısı Apsu ve tuzlu su tanrıçası Tiamat vardır. Bu iki tanrı birleşerek diğer tanrıları yaratır. Apsu, gürültücü çocuklarından rahatsız olur ve onları yok etmeye karar verir. Ancak, tanrı Ea, Apsu'yu öldürür. Bunun üzerine Tiamat, tanrılara karşı savaş açar. Marduk, Tiamat'ı yenerek onun vücudundan dünyayı yaratır. Tiamat'ın gözyaşlarından nehirler, vücudundan ise gökyüzü ve yeryüzü oluşur.
İskandinav Mitolojisi
İskandinav mitolojisinde, evrenin yaratılışı Ginnungagap adlı devasa boşluk ile başlar. Bu boşluk, Muspelheim (ateş dünyası) ve Niflheim (buz dünyası) arasında bulunur. Muspelheim'in sıcaklığı ile Niflheim'in soğukluğu birleşir ve Ymir adlı dev yaratılır. Ymir'in vücudundan diğer devler ortaya çıkar. Ayrıca, Audhumbla adlı devasa bir inek yaratılır ve bu inek, buzdan Buri adlı tanrıyı yaratır. Buri'nin torunu Odin ve kardeşleri, Ymir'i öldürür ve vücudundan dünyayı yaratır. Ymir'in etinden yeryüzü, kanından denizler, kemiklerinden dağlar, saçından ağaçlar ve kafatasından ise gökyüzü oluşur.
Çin Mitolojisi
Çin mitolojisinde, Pangu'nun yaratılış hikayesi öne çıkar. Başlangıçta, evren bir yumurta içindedir ve bu yumurta kaosla doludur. Pangu, bu yumurta içinde uyur. Bir gün, Pangu uyanır ve yumurtayı kırarak kaosu ayırır. Yumurtanın hafif kısmı gökyüzüne, ağır kısmı ise yeryüzüne dönüşür. Pangu, gökyüzü ile yeryüzü birbirinden ayrılana kadar büyür. Öldüğünde, nefesi rüzgara, gözleri güneş ve aya, kanı nehirlere, kasları toprağa, saçları yıldızlara ve vücudu ise dağlara dönüşür.
Mısır Mitolojisi
Mısır mitolojisinde, yaratılışın çeşitli versiyonları vardır. En yaygın olanlardan biri Heliopolis yaratılış mitidir. Bu mite göre, başlangıçta sadece Nu (ya da Nun) adı verilen ilkel su vardı. Bu kaostan, Atum adında yaratıcı tanrı ortaya çıkar. Atum, kendi kendine var olur ve Heliopolis’in Ennead’ı olarak bilinen dokuz tanrıyı yaratır:
- Shu (Hava Tanrısı) ve Tefnut (Nem Tanrıçası): Atum’un ilk çocuklarıdır.
- Geb (Toprak Tanrısı) ve Nut (Gökyüzü Tanrıçası): Shu ve Tefnut’un çocuklarıdır.
- Osiris, Isis, Set ve Nephthys: Geb ve Nut’un çocuklarıdır.
Osiris, Isis, Set ve Nephthys'in hikayeleri, Mısır mitolojisinin önemli parçalarıdır ve dünya düzeninin, yaşam ve ölüm döngüsünün bir parçasını oluşturur.
Hindu Mitolojisi
Hindu mitolojisinde, yaratılış hikayesi "Rigveda"da ve "Puranalar"da anlatılır. Başlangıçta, her şey suyla kaplıydı. Bu sudan, ilk yaratıcı tanrı olan Brahma ortaya çıkar. Brahma, altın bir yumurtadan (Hiranyagarbha) doğar ve bu yumurtayı kırarak evreni yaratır. Brahma, evreni ve tüm canlıları yaratmak için düşünce gücünü kullanır. Ayrıca, Hindu kozmolojisi döngüsel bir evren anlayışına sahiptir; yaratılış, korunma ve yıkım sürekli olarak devam eder. Bu döngüde, Brahma yaratıcı, Vishnu koruyucu ve Shiva yıkıcı olarak görev yapar.
Japon Mitolojisi
Japon mitolojisinde, "Kojiki" ve "Nihon Shoki" adlı eserlerde yaratılış anlatılır. Başlangıçta, dünya kaos halindedir ve bu kaostan iki tanrı çıkar: Izanagi ve Izanami. Bu tanrılar, göksel bir mızrak kullanarak kaosun içinden yeryüzünü yaratırlar. Izanami, Japonya'nın adalarını ve diğer tanrıları doğurur. Ancak, ateş tanrısını doğururken ölür. Izanagi, eşinin ölümünden sonra dünyayı temizlerken, birçok yeni tanrı ve tanrıça ortaya çıkar. Bunlar arasında güneş tanrıçası Amaterasu, ay tanrısı Tsukuyomi ve fırtına tanrısı Susanoo bulunur.
Mayan Mitolojisi
Maya yaratılış mitolojisi, "Popol Vuh" adlı kutsal kitapta yer alır. Bu mit, başlangıçta sadece deniz ve gökyüzü olduğunu söyler. Yaratıcı tanrılar Tepeu ve Gucumatz, dünyayı yaratmak için bir araya gelirler. İlk olarak hayvanları yaratırlar, ancak hayvanlar konuşamadığı için tanrılar onlardan memnun kalmazlar. Ardından çamurdan insanlar yaratırlar, ancak bu insanlar da başarılı olamaz. Daha sonra ahşaptan insanlar yaratırlar, ancak bu insanlar ruhsuz ve tanrılara saygısız oldukları için yok edilirler. Son olarak, tanrılar mısırdan insanlar yaratırlar ve bu insanlar tanrılara uygun şekilde ibadet ederler.
Afrika Mitolojisi
Dogon halkının yaratılış miti, Batı Afrika'nın en bilinen mitlerinden biridir. Bu mite göre, dünyayı yaratmak için ilk tanrı Amma harekete geçer. Amma, ilk önce yeryüzüne bir tohum eker ve bu tohumdan Nommo adında bir tanrı doğar. Nommo, dünyayı düzenlemek ve insanları yaratmakla görevlidir. Dogon mitolojisinde, evrenin yaratılışı ve düzeni karmaşık sembollerle ve ritüellerle anlatılır.
Altay Yaratılış Mitolojisi
Altay Türkleri arasında anlatılan yaratılış mitine göre, evrenin başlangıcında sadece su vardı. Bu suyun üzerinde Ülgen ve Erlik adlı iki varlık vardı. Ülgen, iyilik ve ışığın, Erlik ise kötülük ve karanlığın temsilcisiydi.
Ülgen'in Yaratılışı
Ülgen, yaratıcı tanrıdır ve suyun üzerinde uçan bir kuş şeklinde tasvir edilir. Ülgen, suyun derinliklerinden toprak çıkararak yeryüzünü yaratır. Daha sonra gökyüzünü, güneşi, ayı ve yıldızları oluşturur. Ülgen, dünyayı ve canlıları yaratırken, her birine farklı görevler ve özellikler verir.
Erlik'in Rolü
Erlik, başlangıçta Ülgen'in yardımcısıyken, daha sonra onun düşmanı olur. Ülgen'in yarattığı dünyaya zarar vermeye çalışır. Ülgen, Erlik'in kötülük yapmasını engellemek için onu yeraltı dünyasına sürgün eder. Erlik, yeraltı dünyasının hükümdarı olur ve ölülerin ruhlarını kontrol eder.
İnsanların Yaratılışı
Türk mitolojisine göre, Ülgen ilk insanları çamurdan yaratır. Ülgen, insanlara ruh verir ve onlara yaşamayı öğretir. İlk insanların dürüst ve erdemli olması beklenir. Ancak, Erlik insanları kandırmaya ve onları yoldan çıkarmaya çalışır. Bu nedenle, insanlar arasında iyi ve kötü sürekli bir çatışma içindedir.
Diğer Türk Yaratılış Mitleri
Türk mitolojisinin farklı versiyonları ve varyasyonları da bulunur. Örneğin:
Yakut (Saha) Mitolojisi: Yakut Türklerine göre, yeryüzü başlangıçta bir okyanusla kaplıydı. Ürüng Ayıı Toyon adlı tanrı, gökyüzünde yaşayan en yüce varlıktır. Ürüng Ayıı Toyon, yeryüzünü ve canlıları yaratır. Ayrıca, Erlik benzeri kötü ruhlar ve varlıklar da Yakut mitolojisinde önemli bir yer tutar.
Oğuz Kağan Destanı: Bu destanda, Oğuz Kağan adlı büyük bir kahraman ve liderin hikayesi anlatılır. Oğuz Kağan, tanrı tarafından gönderilen bir kurt tarafından yönlendirilir ve Türk halkını birleştirerek büyük bir imparatorluk kurar. Bu destan, Türklerin yaratılışı ve kökenleri hakkında mitolojik unsurlar içerir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder